بسیاری از انسان‌های موفق، افراد خلاقی بوده اند. شخص خلاق در هر شرایطی ولو غیرمنتظره، نه تنها خود را با شرایط وفق می‌دهد که بعضاً شرایط را به بهترین موقعیت‌ها تبدیل می‌سازد. دو تصور در مورد خلاقیت رایج است که البته با اما و اگر هایی همراه است یکی اینکه ممکن است تصور شود که خلاقیت با هنر مرتبط است. در حالی‌که خلاقیت تنها در خلق آثار هنری تأثیر ندارد؛ بلکه خلاقیت به حیطۀ اختراعات کوچک و بزرگ هم مربوط می‌شود و حتی در زمینۀ ریاضیات، هوش اجتماعی و عاطفی و… مؤثر است.
دیگر آنکه ممکن است تصور شود که خلاقیت یک امر ذاتی است که تنها در بعضی اشخاص وجود دارد؛ در حالی‌که ممکن است در بعضی افراد بیشتر باشد، اما در عین حال، خلاقیت امری اکتسابی و حتی قابل پرورش و رشد است. خلاقیت ارتباط مستقیمی با تخیل، کنجکاوی و پرسشگری دارد که همۀ این موارد در کودکان از سه سالگی ایجاد می‌شود. اغلب دیده شده که کودکان در سال‌های بین سه تا پنج سالگی به شدت کنجکاوند و دائما در حال خیال‌پردازی و پرسش گری، اما چه می‌شود که این روند در برخی افراد کاهش یافته و یا از بین می‌رود؛ در حالی‌که اگر این ارکان با مواردی دیگر ترکیب شوند، شخص در آینده خلاق و به تبع موفق خواهد بود.از آنجا که والدین قطعاً دوست دارند فرزندانی موفق، شاد و با آینده‌ای درخشان داشته باشند در اینجا می‌کوشیم، به برخی علل از بین رفتن خلاقیت و همچنین چند عامل رشد و پرورش خلاقیت در کودکان بپردازیم.
خلاقیت و تخیل کودکان
کودکان اغلب تخیل قوی‌ای دارند و از سن سه سالگی این امر با کنجکاوی و پرسشگری در آنان نمایان می‌شود. اما باید از جهتی ببینیم چه چیزی باعث می‌شود، تخیل و پرسشگری که دو رکن در بروز خلاقیت در کودکان است، از بین برود. از مهمترین عوامل در جلوگیری از رشد خلاقیت در کودک، نوع برخورد والدین و عکس‌العمل آنها در مقابل سوالات و تخیلات کودکان است. مواردی مثل احمقانه تلقی کردن و خندیدن والدین در مقابل خیالات و سوالات کودکان از این دسته است؛ حتی اگر خندیدن به قصد تمسخر نباشد، گاهی موجب شرم و خجالت در کودک شده و مانع از بیان بیشتر آنچه در ذهنش است می‌شود و به‌نوعی خلاقیت را در او از بین می‌برد.
همچنین قضاوت کردن کودک، ملامت و مواخذه کردن او در مواقعی که نتواند در مسابقه یا انجام تکالیف و فعالیت‌های خود موفق شود و یا اینکه به کودک فقط در ازای کسب موفقیت و دستاوردهایش جایزه بدهید می‌تواند باعث سرخوردگی و مانع از رشد خلاقیت در او شود؛ زیرا در واقع والدین تلاش‌های او را نادیده گرفته‌اند.
همچنین بخوانید: پاداش دادن به کودک
مقایسه نکنیم
از موارد دیگر می توان به مقایسه کردن کودک با کودکان دیگر اشاره کرد. والدین باید به تفاوت میان کودکان واقف بوده و با مقایسه کردن فرزندشان با دیگران، توانایی‌های او را نادیده نگیرند. همچنین گاهی والدین حوصلۀ پاسخ دادن به سوالات کودک را ندارند و یا حوصله اختصاص وقت برای بازی با او را ندارند و سعی می‌کنند او را با تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری سرگرم سازند. این در حالی است که این بازی‌ها کمک چندانی به رشد خلاقیت او ندارند. آشنا کردن کودک با تکنولوژی روز دنیا، برای ایجاد خلاقیت در کودک بسیار خوب است. زیرا هر چقدر کودک ترسیم بهتر و دقیق‌تری از دنیای پیرامون خود داشته باشد، خلاقیت در او نیز بیشتر خواهد شد و همین تصور به تخیل و تفکر او کمک می‌کند.
مهمترین نکات پرورش خلاقیت
اکنون به چند مورد از مهمترین کارهایی که خلاقیت را در کودک پرورش و رشد می‌دهد، می پردازیم: یکی از مهمترین موارد در رشد خلاقیت کودک این است که به سوالات کودک توجه شود و حتی گاهی والدین، خود از کودک پرسش‌هایی کنند که کودک بتواند خود را در نقش و جایگاه دیگران تصور کند؛ این امر تخیل و تفکر کودک را بیشتر می‌کند؛ مثلا وقتی از او پرسیده شود که اگر جای مادر، پدر و یا پلیس بود چه کاری می‌کرد؟ او را به تأمل و تخیل وا می‌دارد.همچنین گاهی والدین باید وارد دنیای کودکانه و تخیلی کودک شوند و اینگونه به تخیلات او دامن زده و آنها را پرورش دهند. همچنین انجام بازی و تفریحاتی که در آن کودک چیزی را خلق کند مثل نقاشی، کاردستی، بازی با بلوک شهرسازی، جمله سازی، خمیربازی و حتی آشپزی و … لذت خلق کردن را به کودکشان می‌چشانند.
همچنین والدین باید از کودک بخواهند کارهای نیمه تمامش را خودش تمام کند و کارهای کودک مثل نقاشی یا کاردستی او را در محل مناسب که دیده شود، قرار دهند، تا کودک به انجام این کارها تشویق شود. یکی دیگر از اقدامات والدین در جهت شکوفایی خلاقیت در کودکان این است که والدین برای کودکانشان داستان یا جملاتی نیمه تمام را بگویند و از کودک بخواهند جمله و یا داستان را او کامل کند. از دیگر موارد مهم برای کودک این است که والدین زمانی که کودک را به گردش و تفریح می‌برند، توجه او را به پیرامون خود جلب کنند. مثلا به آسمان، طبیعت، گل‌ها، درختان، پرندگان و حیوانات و… و به‌نوعی کاری کنند که کودک از حواس خود برای درک پیرامونش بیشتر استفاده کند. این مسئله در رشد خلاقیت او مؤثر خواهد بود. از موارد دیگر این است که باید اعتمابنفس کودک را بالا برد تا کودک به این باور دست یابد که توانایی خلق و ایجاد کارهای مختلف را دارد.
همچنین بخوانید: روش های افزایش خلاقیت و هوش
به فرزندمان حق انتخاب بدهیم
این مسئله با دادن حق انتخاب‌های ولو کوچک، می‌تواند به خلاقیت کودک کمک کند. برای نمونه کودک بتواند بین دو تفریح برای آخر هفته انتخاب کند یا بین دو غذا برای وعدۀ غذایی و همچنین گاهی نظر او را در مورد مسائل مختلف جویا شوید و وقتی نظر یا انتخاب خود را مطرح کرد، در مورد فاکتورهای انتخابش از او بپرسید. در کنار این مسائل اگر بنا به اقتضای عصر حاضر، والدین زمان کافی برای کودک خود را ندارند، کمک گرفتن از روانشناسان کودک می‌تواند برای مشاوره جهت رشد و پرورش خلاقیت در کودک سازنده باشد. در آخر یادمان باشد عشق ورزیدن و ابراز آن با کلمات و رفتارمان به کودکان، بیش از هر چیزی برای رشد و سلامت روح و روان و موفقیت کودک لازم است.
