افسردگی پس از زایمان
تولد نوزاد حادثه‌ای لذت‌بخش در زندگی یک زن و البته زمان ایجاد تغییراتی مهم و بزرگ در زندگی اوست. اضافه شدن مسئولیت‌های مراقبت از نوزاد و تغییرات در روابط زوج و خانواده، بر کار و روابط اجتماعی زن تأثیر می‌گذارد و در نهایت می‌تواند منجر به استرس بارز در او شود.افسردگی پس از زایمان
علاوه بر رنجی که هر فرد با افسردگی متحمل می‌شود، در افسردگی بعد از زایمان، از آنجا که نوزاد نیز برای تغذیه و مراقبت به مادر وابسته است، مشکلات بیشتری در زمینة اجتماعی و سلامت ایجاد می‌شود. متأسفانه در موارد قابل توجهی، افسردگی بانوان بدون تشخیص و درمان باقی می‌ماند. این موضوع نشان می‌دهد که بالینگران باید تلاش بیشتری برای شناسایی و درمان زنان انجام دهند؛ به‌ویژه در دورة بعد از زایمان که اختلالات خلقی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر مادر، خانواده و نوزاد داشته باشد. البته شایع‌ترین اختلال خلقی، «غم بعد از زایمان» (Post partum blue) است که باید آن را از افسردگی بعد از زایمان افتراق داد.
غم بعد از زایمان یا اندوه بچه
غمِ بعد از زایمان یا اندوه بچه، شایع‌ترین علامت خلقی است که خانم‌ها در دورة بلافاصله بعد از زایمان تجربه می‌کنند. در حدود پنجاه تا هشتاد درصد بانوان این اختلال را تجربه می‌کنند که شامل علائم گذرا و نوسانات خلقی سریع، ازجمله زود به گریه افتادن، تحریک‌پذیری، اضطراب، بی‌خوابی، فقدان انرژی، کاهش اشتها، احساس ملال، سردرگمیِ ذهنی و احساس احاطه شدن به‌ویژه در زمینة مسئولیت‌های مراقبت از نوزاد است.
غم بعد از زایمان ماهیتی گذرا دارد؛ این اختلال به‌طور مشخص بعد از روز سوم زایمان و با ترخیص مادر از بیمارستان رخ می‌دهد، علائم آن در روز پنجم افزایش می‌یابد و به‌طور خودبه‌خودی تا روز دهم بعد از زایمان برطرف می‌شود. با اینکه اصطلاح «blue» برای نشان دادن خلق پایین به کار می‌رود، بعضی از تحقیقات گزارش کرده‌اند که در غم بعد از زایمان، خرسندی و هیجان زنان نسبت به افسردگی بیشتر است و به همین دلیل استفاده از «blue» را در این نامگذاری اشتباه دانستهاند.
سبب‌شناسی غم بعد از زایمان
گرچه عوامل ایجاد‌کنندۀ غم بعد از زایمان به گونه‌ای روشن مشخص نشده است، به‌طور کلی آن را به عواملی چون تغییرات هورمونی زنان، استرس تولّد بچه و آگاهی از اضافه شدن مسئولیت مادری نسبت داده‌اند. اغلبِ تحقیقات نشان داده‌اند که عواملی چون سن، نژاد، فرهنگ، وضعیت اقتصادی – اجتماعی و شیوۀ تغذیه‌ای نوزاد، ارتباط چندانی با غم بعد از زایمان ندارند.
در مواردی دیده شده که اختلال در روابط زوج یا روابط خانوادگی ضعیف با افزایش غم بعد از زایمان همراه است و بعضی مطالعات گزارش کرده‌اند که اختلالاتِ خلقیِ قبلی و یا اختلالات خلقیِ حینِ بارداری، احتمال ایجاد غم بعد از زایمان را افزایش می‌دهند.
پیش‌آگهی و درمان
اگرچه در 20 تا 25 درصد از مواردِ غمِ بعد از زایمان، افسردگی بعد از زایمان گزارش شده، اما شواهد قاطعی وجود ندارد که نشان دهد «اندوه بچه» به یک دوره افسردگی منجر خواهد شد. جز آموزش، تخلیة هیجانی تجربیات مادر و حمایت از مادر، اختلال اندوه بچه به درمان تخصصی دیگری نیاز ندارد؛ البته پایش دقیق از نظر تشدید یا طولانی شدن علائم لازم است و اگر علائم بیش از دو هفته طول بکشد، ارزیابیِ افسردگی پس از زایمان ضروری است.
افسردگی پس از زایمان
در تقسیم‌بندیِ جدیدِ اختلالات روان‌پزشکی، افسردگیِ پس از زایمان به «افسردگیِ حوالی زایمان» تغییر نام داده است. این افسردگی با بروزِ علائمِ جدیدِ افسردگی در هر زمان از دوران بارداری تا یک ماه پس از آن (و در بعضی منابع تا سه ماه پس از زایمان) مشخص می‌شود.
در حدود ده تا پانزده درصد از زنانی که زایمان می‌کنند، ممکن است دچار افسردگی پس از زایمان شوند. خلق افسرده یا احساس لذت نداشتن، هیجان غالب در این زنان است. اختلال خواب و اشتها، اضطراب، احساس گناه یا بی‌کفایتی شدید و افکار وسواسیِ جبری به‌ویژه با محتوای آسیب زدن شایع است. در بعضی موارد هم علائم روان‌پریشی و یا افکار آسیب به خود یا کودک دیده می‌شود.
فاکتورهای خطر در ایجاد افسردگی پس از زایمان (Postpartum depression)، شامل سابقة شخصی یا خانوادگی افسردگی و همچنین سابقة شخصیِ افسردگی‌های پیشینی است که مرتبط با حوادثِ تولید مثلی (از جمله افسردگیِ قبل از قاعدگی یا افسردگیِ بعد از بارداری قبلی) بوده‌اند. زنانی که با مشکلات روانیِ اجتماعی شدید یا متعدد، مشکلات بین فردیِ مزمن و فقدان حمایت مواجه‌اند، با ریسک بالاتری برای تجربة افسردگیِ اساسی در دورة بعد از زایمان روبه‌رو هستند.
برخلاف غم بعد از زایمان، افسردگی حوالی زایمان نیازمند درمان اختصاصی تحت نظر روان‌پزشک است و در صورت عدم درمان می‌تواند عوارض نامطلوب برای مادر، جنین و نوزاد در پی داشته باشد و چند ماه تا چند سال ادامه یابد. درمان‌ها شامل درمان‌های دارویی و غیر دارویی است که بر اساس نوع و شدت افسردگی و زمان بروز آن، در مورد نوع درمان تصمیم‌گیری می‌شود.
شما میتوانید برای مشاوره با روانپزشکان از سایت کیدز 24 نوبت خود را ثبت کنید.
