تعریف یبوست:
عنوان “یبوست” ممکن است برای طیف وسیعی از مشکلات مربوط به مساله دفع مدفوع به کار برود. این مشکلات ممکن است موارد متعددی از جمله کم بودن تعداد دفعات دفع، سفت بودن مدفوع، دفع حجم بزرگی از مدفوع که موجب درد می‌شود و حتی دفع ناگهانی به دلیل تجمع مدفوع در روده را دربر بگیرد.
برخی از والدین تصور می‌کنند که کودکشان باید هر روز اجابت مزاج داشته باشد، در صورتی که این تفکر چندان صحیح نیست و تعداد دفعات دفع به اندازه سهولت تخلیه آن اهمیت ندارد.
در نوزادان، ممکن است پس از هر بار تغذیه با شیر مادر دفع وجود داشته باشد، یا حتی دفع به فواصل هفت روز یک بار انجام شود، ولی نرم و بدون هر گونه درد و ناراحتی. بنابراین، حتی این الگوی دفع هم یبوست تلقی نمی‌شود.
سن شروع تغذیه با غذاهای کمکی ، سن شایع بروز یبوست است. بعد از شروع غذای کمکی، بعد از رفتن به مهد کودک، بعد از این که کودک از شیر مادر گرفته می‌شود و زمانی که کودک به مدرسه می‌رود، همگی زمان‌هایی هستند که یبوست‌های عملکردی که هیچ مشکل زمینه‌ای ندارند، به تدریج خود را نشان می‌دهد.
اغلب اطفال در دوره‌ای از زمان دچار یبوست میشوند، ولی معمولا این دوره‌ها کوتاه‌مدت بوده و درمان‌های ساده و معمولی کفایت می‌کنند.
علل یبوست:
- عدم نوشیدن آب و مایعات کافی در طول روز
- مصرف کم میوه ها و سبزیجات تازه.
- کم تحرکی کودک
- به تعویق انداختن اجابت مزاج به دلایلی همچون عدم آموزش صحیح دستشویی رفتن به موقع به کودک، ترس کودک، بازیگوشی و فراموشی
- عوارض ناشی از مصرف برخی داروها
- داروهای مسکن حاوی مخدر
- داروهای ضد تشنج
- داروهای آنتی اسید
- مکمل های اهن
- داروهای ضد اسپاسم
یبوست گاهی اوقات علامت یک بیماری اساسی است:
- کم کاری تیروئید
- دیابت
- اسیب های نخاع
- بیماری سلیاک
- بیماری هیرشپرونگ
- بیماری هایی که باعث انسداد یا تنگی روده یا مقعد میشوند
علایم :
- دفع سخت یا دردناک مدفوع
- مدفوع غیر طبیعی و بزرگ سفت بودن
- خشک یا ناصاف بودن مدفوع
- درد هنگام دفع
- گریه کردن هنگام دفع
- دفع مدفوع کلوله مانند
- کمتر از دو بار در هفته دفع مدفوع
تعداد دفعات مدفوع ممکن است در کودک مختلف، متفاوت باشد.
در شرایطی هم ممکن است کودک به دلیل دردناک بودن دفع، جلوی آن را بگیرد؛ مثلا، ممکن است شیرخوار پایش را سیخ کرده و به خودش فشار بیاورد، یا در سنین بالاتر، نوک پا راه برود و به خودش فشار بیاورد تا جلوی دفع را بگیرد.
یبوست همچنین می‌تواند باعث بی‌اختیاری مدفوع و کثیف شدن لباس زیر کودک شود. در حقیقت، مدفوع تازه از کنار توده مدفوعی که به علت یبوست در روده تشکیل شده، نشت کرده و منجر به چنین حالتی می‌شود. متأسفانه، در چنین شرایطی والدین تصور می‌کنند این مشکل به دلیل تنبلی و بازیگوشی کودک است، در حالی‌که او اصلا نسبت به این موضوع آگاه نیست.
راههای پیشگیری از یبوست :
مهم‌ترین اصل، آموزش و آگاهی والدین است. آنها باید بدانند یبوست مشکل نگران‌کننده‌ای نیست، ولی به زمان کافی برای درمان نیاز دارد
- مصرف اب و مایعات کافی در روز
- مصرف غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه ها، سبزیجات تازه و و غلات
- در صورتی که تغذیه تکمیلی کودک شروع شده، می‌توانیم از آلو، کدو سبز و کدو حلوایی نیز در غذاهای او استفاده کنیم
- انجام ورزش و تحرک کافی
- تعویض داروهایی که عوارض ناشی از مصرف آنها باعث به وجود آمدن یبوست در کودک می شود البته تحت نظر پزشک
- به کودک خود کمک کنید بعد از غذا خوردن الگوی استفاده از دستشویی را امتحان کند. به آن ها اجازه دهید بعد از غذا حدود 10 دقیقه در توالت بنشینند تا دفع مدفوع به بخشی منظم از روال آن ها تبدیل شود
- مصرف بی‌رویه شیر می‌تواند سبب بروز یبوست شود. کودکانی که پس از 2 سالگی مقادیر زیادی شیر در روز مصرف می‌کنند، مستعد ابتلا به یبوست هستند. بنابراین، بعد از 2 سالگی توصیه می‌شود بیش از 450 میلی‌لیتر شیر در روز مصرف نشود. مصرف زیاد شیر همچنین، می‌تواند کم‌خونی فقرآهن نیز ایجاد کند. با وجود این حذف کامل شیر از رژیم غذایی کودکان مبتلا به یبوست نیز صحیح نیست، بلکه باید در حد تعادل استفاده شود. در این میان، یکی از مهم‌ترین زمان‌های شروع یبوست، زمان قطع شیر مادر و شروع مصرف شیر خشک یا شیر پاستوریزه است.
