ویتامین K چیست؟ تاثیرات آن بر بدن

ویتامین K یکی از ریز مغذی‌های ضروری است که همانند سایر ویتامین‌ها نقشی اساسی در عملکرد صحیح و سلامت بدن دارد. ویتامین K یک ویتامین محلول در چربی است که خواص زیادی برای سلامتی دارد.

ویتامین K به گروهی از ویتامین‌های مجلول در چربی گفته می‌شود که در انعقاد خون، سلامت و متابولیسم استخوان‌ها و تنظیم سطوح کلسیم خون نقشی اساسی دارند. ویتامین K1 (فیلوکینون ) نوع اول و اصلی ویتامین K است، که در منابع غذاییی گیاهی یافت می‌شود. نوع دوم، ویتامین K2(مناکینون) نام دارد که بیشتر در منابع غذایی حیوانی و غذاهای تخمیر شده یافت می‌شود.

عبور و انتقال ویتامین K از طریق جفت مادر به جنین ضعیف است، نوزادان در بدو تولد مستعد کمبود این ویتامین هستند. کمبود این ویتامین در نوزادان می‌تواند منجر به خونریزی در مناطق مختلف بدن گردد. با توجه به احتمال کمبود ویتامین K در نوزادان و خطر خونریزی داخلی و خارجی به دنبال آن، انجمن متخصصان اطفال آمریکا  توصیه می‌کند که به تمامی نوزادان متولد شده، یک دوز ویتامین K در بدو تولد تزریق گردد.

فواید آنزیمی ویتامین K برای انعقاد خون و استخوان‌ها

ویتامین K در بدن به عنوان یک مکمل آنزیمی عمل می‌کند. مهم ترین آنزیمی که عملکرد صحیح آن وابسته به وجود این ویتامین است، آنزیم پروترومبین نام دارد که به نام فاکتور انعقادی 2 نیز شناخته می‌شود؛ درواقع، به دلیل وجود این آنزیم است که ویتامین K به عنوان ویتامین انعقاد خون معروف شده است.این آنزیم در ایجاد لخته و انعقاد خون در هنگام خونریزی های داخلی و خارجی نقش دارد. ویتامین K همچنین به عنوان مکمل آنزیمی برای آنزیم دیگری به نام استئوکلسین عمل می کند که احتمالا در متابولیسم استخوان‌ها و رسوب مناسب کلسیم در آنها نقش دارد.

سلامت قلب

ویتامین K ممکن است با جلوگیری از معدنی شدن خون به حفظ فشار خون پایین‌تر کمک کند که در نتیجه آن، قلب قادر خواهد بود خون را با راحتی و آزادی بیشتر  در رگ‌ها پمپاژ کند. معدنی شدن خون در نتیجه افزایش سن به صورت طبیعی رخ خواهد داد و یکی از فاکتورهای ریسک اصلی بیماری‌های قلبی به حساب می‌آید.علاوه بر سلامت قلب، نشان داده شده است که مصرف کافی ویتامین کا می‌تواند ریسک سکته مغزی را نیز تا حد زیادی کاهش دهد.

سلامت قلب

درمان پوکی استخوان

یک تحقیق معتبر در کشور ژاپن نشان داد که مصرف مکمل های ویتامین K ممکن است باعث کاهش خطر شکستگی لگن و ستون فقرات در خانم‌ها پس از سن یائسگی گردد. از این رو، درمان با مکمل های ویتامین K در ژاپن و برخی کشورهای شرق آسیا در مورد پوکی استخوان انجام می پذیرد اما سازمان غذا و داروی آمریکا این درمان را توصیه نمی‌کند.

همچنین بخوانید: تغذیه کودکان و نکاتی که باید بدانید

بهبود سلامت دندان‌ها‏

تحقیقات بر روی حیوان‌ها نشان داده است که ویتامین K2 می‌تواند باعث بهبود سلامت دندان‌ها شود؛یکی از پروتئین‌های تنظیم کننده اصلی در سلامت دندان‌ها که استئوکالسین نام دارد و همچنین برای سلامت استخوان‌ها نیز بسیار اساسی به شمار می‌رود، توسط ویتامین K2 فعال سازی می‌شود.

کمبود ویتامین K

میزان مورد نیاز روزانه ویتامین کا براساس سن و جنس افراد متفاوت است. کمبود این ماده می تواند باعث اختلال در سیستم انعقاد خون گردد. این اختلال به صورت افزایش زمان بند آمدن خون خود را نشان می دهد. کمبود ویتامین K ممکن است در دو گروه اتفاق بیافتد؛ نوزادان و افراد بیمار دچار سوء جذب مواد غذایی.

نوزادان به تنها ۲ میکروگرم از این ویتامین نیاز دارند، زنان بالغ باید حدود ۹۰ و مردان بالغ حدود۱۲۰ میکروگرم از این ویتامین را دریافت نمایند. نصف لیوان استاندارد کلم بروکلی پخته شده حاوی ۱۱۰ میکروگرم ویتامین K می باشد که تقریبا معادل نیاز روزانه مردان بالغ می باشد.

همه ویتامین K موجود در غذای مصرف شده، جذب بدن نمی‌گردد و از آنجا که این ویتامین محلول در چربی است، برای جذب بهتر باید به همراه غذاهای حاوی چربی مصرف شود.

افرادی هستند که به علت بیماری‌های مختلف نظیر کولیت اولسراتیو و بیماری سلیاک دچار سوء جذب مواد غذایی هستند و یا به علت برخی عمل‌های جراحی در دستگاه گوارش، جذب چربی‌ها در آن‌ها به خوبی انجام نمی‌گیرد.

افرادی  که داروهای ضدانعقاد نظیر وارفارین مصرف می‌کنند، ممکن است با خطر تغییرات میزان ویتامین K و ایجاد لخته در خون مواجه شوند و از این رو باید مقادیر ثابتی از این ویتامین را در رژیم غذایی روزانه خود حفظ کنند.

کمبود ویتامین K

بیشترین ویتامین k در چیست

ویتامین K در بسیاری از منابع غذایی گیاهی و جانوری به مقدار مناسبی یافت می شود.گیاهان برگ تیره مانند اسفناج، بروکلی و کلم کیل (Kale) بهترین منابع ویتامین K یک هستند. درواقع، مصرف تنها یک لیوان از این گیاهان می‌تواند نیاز روزانه همه افراد از این ویتامین در سنین مختلف را تامین نماید.بسیاری از سبزیجات دیگر شامل هویج، بلوبری، کدو حلوایی و کاهو نیز حاوی ویتامین K1 هستند. منابع حیوانی شامل گوشت خوک، مرغ، زرده تخم مرغ، پنیر و سویای تخمیر شده با باکتری‌ها به نام Natto دارای ویتامین K2 می باشند.

همچنین بخوانید: فواید ویتامین C

قرص ویتامین K

قرص ویتامین K یکی از انواع مکمل‎‌های ویتامین K است که در کنار نوع تزریقی و مایع این ویتامین قرار می‌گیرد. قرص ویتامین    K در انواع و دوزهای مختلف تولید شده است. این ویتامین جزء ویتامین‌های محلول در چربی است و مقدار اضافی آن در بدن ذخیره خواهد شد..مصرف بیش از اندازه ویتامین‌های محلول در چربی با مسمومیت همراه خواهد بود. احتمال مسمومیت با ویتامین کا بسیار پایین بوده  است. اکیدا توصیه می‌شود که ویتامین K را بدون تجویز پزشک به صورت خودسرانه مصرف ننمایید

مصرف مکمل های این ویتامین برای افراد معمولی بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌گردد و بهتر است که برای دریافت آن به سراغ منابع ویتامین K در مواد غذایی بروید.

در صورتی که مسمویمت با ویتامین K رخ دهد ممکن است عوارضی مثل زردی , هیپربیلی نوزادان، کم خونی همولیتیک و اختلال مغزی کرن‌ایکتروس‌ در فرد بروز کند.