عزت نفس چیست؟
عزت نفس (Self-Esteem) همان حس ارزشمند درونی است که باعث داشتن زندگی شکوفا میشود. این حس می‌تواند باور توانمند بودن و انگیزه داشتن را در درون شما بیدار نگه دارد تا با دید مثبتی به زندگی نگاه کنید و برای تحقق اهدافتان در تلاش باشید
عزت نفس در کودکان با سلامت روان رابطه مستقیمی دارد. درواقع وجود باور و حس ارزشمند درونی در مورد توانایی‌هایتان باعث میشود تا علاوه‌بر احساس رضایت، انگیزه بیشتری برای رسیدن به موفقیت داشته باشید.
تفاوت عزت نفس با اعتماد به نفس:
اعتماد به نفس و عزت نفس با یکدیگر مرتبط هستند اما دقیقا شبیه به هم نیستند. اعتماد به نفس بسیار محدودتر از عزت نفس است
اعتماد به نفس به عقیده یک فرد نسبت به توانایی ها و استعدادهایش مربوط است. اما عزت نفس به معنای داشتن احساس ارزشمندی و کارایی در مورد خود است.
چرا عزت نفس در کودکان مهم است؟
-دست به کسب تجربه و امتحان کارهای جدید می‌زنند
– در انجام کارها تمام تلاش خود را میکنند
-از انجام کارها، احساس غرور دارند
– اشتباهات را بپذیرند و آنها حتی اگر شکست بخورند باز هم تلاش میکنند.
– عملکرد بهتری در خانه، مدرسه و با دوستان داشته باشند.
-اعتماد به نفس بیشتری دارند
فواید عزت نفس:
-انگیزه
-رفاه ذهنی
-افزایش کیفیت کلی زندگی
-هویت سالم
-حس تعلق
-اعتماد به‌نفس
-احساس امنیت
-احساس شایستگی
-نگرش مثبت به زندگی
-احساس برابری با دیگران
-احساس اطمینان همیشگی
-توانایی نه گفتن در هر موضوعی
-بیان راحت نیازهای خود بدون خجالت
-شناخت نقاط قوت یا ضعف خود و پذیرش آنها
عوامل موثر بر عزت نفس
ژنتیک
بیماری
الگوهای فکری
تبعیض ناشی از نژادپرستی
وضعیت اجتماعی و اقتصادی
چه زمانی رشد عزت نفس شروع میشود؟
رشد عزت نفس می‌تواند از همان دوران نوزادی آغاز شود و به مرور زمان و به تدریج رشد کند. رشد عزت نفس زمانی در یک کودک شروع میشود که او احساس امنیت، دوست‌داشتنی بودن و پذیرفته شدن را داشته باشد و این امر زمانی است که کودک، توجه مثبت و عشق را همراه با مراقبت دریافت کند.
عزت نفس سالم:
عزت نفس سالم به معنای داشتن احساسی قوی از ارزش و احترام به خود است. در عزت نفس سالم، فرد احساس می‌کند که به لحاظ ذاتی ارزشمند و قابل قبول است و حق دارد تا به احترام و شایستگی درمان شود.
مهمترین ویژگی‌های عزت نفس سالم عبارتند از:
1-پذیرش خود: فرد با احساس عزت نفس سالم، خود را به شکل کامل و بدون نیاز به تغییرات بزرگ در ذات خود قبول می‌کند. او از نقاط قوت و ضعف خود آگاه است و خود را با خطاها و نقص‌های احتمالی قبل از دیگران پذیرفته است
2-اعتماد به نفس: فرد با عزت نفس سالم، به خود اعتماد دارد و به قدرت‌ها و توانمندی‌های خود اعتقاد دارد. او موقعیت‌های چالش‌برانگیز را می‌پذیرد و معتقد است که قادر است با آنها روبرو شود و به اهداف خود دست یابد
3-حفظ مرزهای شخصی: فرد با عزت نفس سالم، مرزهای خود را تشخیص می‌دهد و قدرت می‌کند. او قادر است بله و نه درست کار کند و در قبال تقاضاها و توقعات دیگران، مرزهای مناسبی برای حفظ حقوق و حریم خود قرار دهد
4-مسئولیت‌پذیری: فرد با عزت نفس سالم، مسئولیت برداشتن از اعمال و تصمیمات خود دارد. او درک می‌کند که اعمال خود تاثیری بر زندگی و روابطش دارند و مسئولیت آنها را به عهده میگیرد
5-تعامل مثبت: فرد با عزت نفس سالم، در تعامل با دیگران احترام و صداقت را رعایت می‌کند. او از روابط سالم و سازنده برخوردار است و قدرت ارتباطی مثبتی را با دیگران تجربه می‌کند
چند راهکار برای افزایش عزت نفس در کودکان:
عزت نفس در دوران کودکی، به خصوص در خانواده، شکل میگیرد. اگر فرزندانتان را قبول و آنها را همانطور که هستند دوست نداشته باشید، احساس می کنند که دائماً باید تغییر کنند تا انتظارات شما را برآورده کنند
هر کودکی دارای ویژگی ها و توانایی های مختلف است که آنها را منحصر به فرد و متفاوت می سازد.
– کودکان را تشویق کنید و از آنها قدردانی کنید. به آنها بگویید که شما به موفقیت‌ها و تلاش‌هایشان افتخار می‌کنید
-از برچسب زدن بپرهیزید
– به کودکان فرصت‌هایی بدهید تا موفقیت‌های کوچکی را تجربه کنند
-به کودکان یاد بدهید که مهم نیست که در همه چیز برنده باشند. هر فرد نقاط قوت و ضعفی دارد و مهم است تا کودکان بدانند خطا کردن ودوباره امتحان کردن قسمت طبیعی زندگی است. آنها را تشویق کنید که به خودشان اعتماد کنند و در مواجهه با چالش‌ها استوار باشند
-از فرزندتان، انتظارات واقع‌بینانه‌‌ای داشته باشید
-فعالیت‌های خلاقانه مانند نقاشی، نوشتن، موسیقی یا رقص، به کودکان کمک می‌کند تا علاوه بر بیان خلاقیت‌هایشان، احساس موفقیت و رضایت شخصی نیز داشته باشند. این فعالیت‌ها به آنها امکان می‌دهد تا عزت نفس خود را در یافته‌های خود ببینند
– به کودکتان کمک کنید تا راه مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری را یاد بگیرد.
-با کودکتان همدلی کنید
– روابط صمیمی و پشتیبان با خانواده، دوستان و افراد دیگر،ارائه حمایت، توجه و احترام به کودکان باعث میشود که احساس میکنند قابل دوست داشتن و مورد توجه هستند
-به کودک اجازه تصمیم‌گیری دهید
-به کودکان خود احساس ارزش دهید تا به باورهای خود اعتماد کند و خود را بی نیاز کند از این که بخواهد رفتارهای دیگران را تقلید کند.
به کودکتان ثابت کنید که عشق و علاقتان به او بی قید و شرط است. –
– برای فرزندانتان مقررات و قوانین وضع می‌کنید اما دموکراسی و انصاف را هم رعایت کنید
-بدقولی نکنید زیرا وقتی به قولی که به آن ها داده شده عمل نشود آنها برخی مواقع احساس بی‌ارزشی و بی‌اهمیت بودن میکنند .
-بگذارید کودکتان در کارهای خانه کمک کند
-به حرفاش خوب گوش بدید
-مقایسه‌اش نکنید
-توجه فعالانه به کودک داشته باشید
-بهش نگید (تو دیگه بزرگ شدی بچگی نکن)
-به او بینش دهید و بگویید: میدونم از عهده انجام اینکار برمیایی
عزت نفس در کودکان
نشانه های عدم عزت نفس یا عزت نفس کم:
-افسردگی و تمایل به گوشه‌گیری و انزوا
-معمولا پر از کارهای ناتمام
-تنبل
-عدم توانایی در ابراز نیازها و خواسته‌ها
-اضطراب زیاد برای انجام فعالیت‌ها
– دلسوز
-برتر دانستن دیگران نسبت به خود (به‌ویژه گروه همسالان)
-قابل ترحم
-احساس شرم و اجتناب از فعالیت‌ها
-ترس از شکست
-به راحتی خجالت زده میشوند
