مواقعی که فرزندتان ناراحت است؛ مثلاً در مدرسه اتفاقی برایش افتاده یا با بچه های دیگر یا اولیای مدرسه درگیری پیدا کرده، سردرگم می شوید که چطور به او کمک کنید. دلتان می‌خواهد او راهی برای دست و پنجه نرم کردن با مشکلش بیابد تا کمتر احساس ضعف و پریشانی کند.
دنیا غالباً با کودکان هم، مانند بزرگسالان نامهربان و خشن است. ما والدین نمی توانیم تمام ناملایمات را برطرف سازیم. در واقع، نباید هم چنین باشد؛ زیرا در رویارویی با مشکلات، اتفاق ها و مردم است که فرزند ما فردی مستقل و با تجربه بار می آید. ابتدا به بررسی کلامی می‌پردازیم که نباید هنگام برخورد با ناملایمات زندگی، به کودک گفت؛ انواع عباراتی که میان شما و فرزندتان فاصله می اندازد. در مرحله بعد مهارت ویژه‌ای را به شما یاد خواهیم داد که نام آن با” دقت گوش کردن” است.این مهارت می تواند تاثیر چشمگیری در حل مشکلات کودکان داشته باشد.
بچه ها تا بزرگ شوند،مشکلات خود را بارها و بارها با والدین مطرح میسازند.در حقیقت،آن ها از والدین خود تقاضای کمک میکنند.روش پاسخ والدین به این درخواست کمک،می تواند باعث جلب اعتماد هر چه بیشتر کودک شود و یا با ایجاد حصار او را عقب براند.
سه راه متداول که والدین اغلب با به کار گرفتن آن ها، فرزندشان را بدون آنکه بخواهند از خود دور می سازند؛ از این قرارند:
دلسوزی کردن
«اُه، طفلکی ،بگذار من به حسابش میرسم»
موعظه کردن
« خوب، تو خیلی کودنی که این افتضاح را به بار آوردی، بنابراین ،من بهت می گم که چه کار باید بکنی. حالا، با دقت به من گوش بده…»
عوض کردن موضوع
« آه ،اصلاً اهمیتی نداره بیا برویم و فوتبال بازی کنیم.»
شیوه شما برای کمک به فرزندتان کدام است؟ آیا به حمایت کودک مبادرت می ورزید، او را سرزنش و نصیحت می کنید و یا ذهنش را به موضوع دیگری معطوف می سازید؟
این سه شیوه یک جنبه مشترک دارد: والدین خودشان همه حرف‌ها را می‌زنند و گفت و گو خیلی زود متوقف می شود، کودک نمی تواند خودش درباره علت واقعی مشکلش صحبت کند. به این ترتیب احساسات بچه ها سرکوب می شود و والدین مشکل را به شیوه خود حل میکنند یا گمان می کنند که آن را حل کرده‌اند و کودک هر بار کمتر و کمتر حرف می زند.
شیوه درست: با دقت گوش کردن
به مثال زیر دقت کنید:
– امروز چطور بود؟
– بد!
-به نظر ناراحت می آیی.مشکلی پیش آمده؟
– آه، امروز یک معلم ریاضی جدید داشتیم .او خیلی سریع درس می دهد.
– تو نگرانی که نتونی خودت رو برسونی؟
– بله من از او خواستم تا قسمتی از درس را برایم توضیح بده و فقط گفت که:« بیشتر دقت کن».
– آهان، خودت در این مورد چه فکر می کنی؟
– واقعاً وحشتناک است. بچه‌های دیگر هم من را تحریک کردند… اما به خودشان زحمت ندادند که حرفی بزنند!
– پس تو به دلیل این که اول از همه شروع به صحبت کردی، دچار مشکل شدی؟
– بله من دوست ندارم در کلاس، همه نگاه‌ها به طرف من باشد.
-فکر می کنی باید چه کار کنی؟
– مطمئن نیستم گمان می کنم دوباره از او سوال کنم، این بار وقتی که کلاس تمام شد.
– تو فکر می کنی اینطوری بهتره؟
– بله اینطوری خجالت نمی‌کشم معلم ما هم کمتر عصبی میشه. شاید او هم به دلیل نگرانی اینقدر عجله داشت.
– تو میتونی وضع او را هم درک کنی.
-بله، گمان کنم فقط به خاطر ما عصبی بود.
-تعجبی نداره چون می خواست بچه باهوشی مثل تو درس بده!
-آره!
این یک نمونه از با دقت گوش کردن است. در این شیوه، با قبول زحمت گوش دادن به سخن کودکان، زمان دادن به آنها و تشویق شان به بیان احساسات و افکاری که دارند، آنها را در بررسی درست مشکلات یاری می کنیم.
در این روش اصلا لازم نیست که والدین:
– برای حل مسئله اقدام کنند( به مدرسه از زنگ میزنم)
– شروع به سفارش و نصیحت کنند( تو باید از من بپرسی تا مشکلت حل شود)
– فکر کودک را از مسئله اصلی منحرف کند(خوب، نظرت در مورد خوردن ساندویچ چیه؟)
مهارت درست گوش کردن به تمرین نیاز دارد. بسیاری از والدین، دریافتند که با دقت گوش کردن تاثیر خیلی خوبی دارد. آنها مجبور نیستند همواره در پی شاد نگه داشتن یا حل مشکلات فرزندشان باشند. بلکه با کنار گذاشتن این مسئولیت‌ها و با دقت گوش کردن، به فرزندشان کمک میکنند تا از لذت حل مسائل برخوردار شوند.
ممکن است در به کارگیری این ترفند، این سوال برایتان پیش آید که «آیا در دراز مدت فرزندم از حل مشکلات خود نفعی خواهد برد؟» پس از مدت کوتاهی ،جواب خود را خواهید یافت که با صرف زمان و درک درست احساسات کودکان هر مشکلی می تواند برای آنها تبدیل به تجربه آموزنده شود.
“با دقت گوش کردن” داروی موثری است و شرط آن این است که به جای گذاشتن فوری مرهم روی هر جراحت، خویشتن داری کنیم و شنونده خوبی باشیم. به این ترتیب می توانیم خیلی عمیق تر به دنیای فرزندانمان راه پیدا کنیم.
منبع: کتاب راز کودکان شاد: راهنمای جامع برای والدین، مربیان، استادان و مشاوران تربیتی (از تولد تا نوجوانی )،نویسنده: استیو بیدالف،مترجم:منزه فراهانی،انتشارات پیک بهار
