گاز معده یک مسئله رایج در نوزادان و کودکان است. اغلب گاز معده با احساس درد و یبوست همراه است که این مسئله باعث آزار کودک می‌شود. دلیل مبتلا شدن فرزند شما به این مشکل، عادت‌های ناسالم غذایی و خوردن غذاها و سبزیجات فیبردار است. پیشنهاد ما به شما این است که برای شناخت غذا و نوشیدنی‌های نفخ‌دار و درمان گاز معده فرزندتان تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
توضیحات دکتر بهزاد مقدم، متخصص کودکان در رابطه با شکم درد کودکان:
گاز معده کودکان چیست و چه علائمی دارد؟
برای تشخیص گاز معده در کودکانتان به رفتارهای او دقت کنید. در ادامه به علائمی که می تواند نشان دهنده گاز معده کودکان باشد، اشاره می کنیم که عبارتند از:
- کودک‌های دچار نفخ معده، اغلب پاهایشان را در شکمشان جمع می‌کنند
- کودکان که سن بالایی دارد، شکم خود را ماساژ می‌دهند تا از دردش راحت شوند.
- کودکی که دچار این مشکل هست، نقونقو می‌شود و مدام بهانه می‌گیرد.
- هنگامی که کمرش را خم می‌کند، احساس درد می‌کند.
- غذا نمی‌خورد و هرگز احساس گرسنگی نمی‌کند.
- اگر نفخ معده کودک خیلی شدید شود، به خودش می‌پیچد و گریه می‌کند. در این صورت مخصوصا اگر کودک شما نوزاد باشد، باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
درمان گاز معده کودکان
گاز معده در کودکان در شرایطی که آنها پرخوری کرده‌اند یا غذاها و سبزیجات نفخ‌دار خورده‌اند، یک مسئله کاملا طبیعی است. اگر فرزند شما از این مسئله رنج می‌برد بهتر است برای درمان آن، عادت‌های غذایی او را اصلاح کنید. برای اصلاح آن؛ در ابتدا باید بدانید که عادات ناسالم غذایی که سبب ایجاد گاز معده در غذا می‌شود، چیست؟
عادت‌های ناسالم غذایی که سبب تولید گاز معده کودکان می‌شود، شامل موارد زیر است:
- اگر کودک هنگام خوردن غذا راه برود یا بازی کند، ممکن است در اثر هیجان بازی یا طی راه رفتن ورجه ورجه کند. ورجه ورجه باعث می‌شود که کودک هوا را ببلعد و این سبب تولید گاز در معده‌اش می‌شود. علاوه بر این ممکن است کودک در حین بازی سریع غذا بخورد و غذایش خوب هضم نشود.
- غذاهای چرب مثل سیب‌زمینی سرخ کرده به دلیل داشتن فیبر بالا، ممکن است باعث بروز ناراحتی‌های گوارشی در کودکتان شود؛ چون بعضی بچه‌ها به چربی حساسند. اگر کودکتان را تحت نظر یک متخصص تغذیه باشد، پزشک مطابق با نتیجه آزمایشات و در نظرگرفتن وضعیت جسمانی او، یک برنامه غذایی مناسب را برای بچه درنظر می‌گیرد.
- مصرف نوشابه‌های گازدار به دلیل اسید فسفریک موجود در آن می‌تواند گاز معده بیش از حد ایجاد کند. علاوه بر این وقتی بچه نوشابه بخورد، دیگر شکمکش پر می‌شود و بخاطر احساس سیری کاذب از خوردن غذا خودداری می‌کند.
- سبزیجاتی مثل بروکلی و گل کلم نفاخ است. البته خوردن این نوع سبزیجات به رشد و تکامل فرزندتان کمک می‌کند ولی سعی کنید این طور سبزیجات را با برنامه به بچه بخورانید و مدام در هر وعده غذایی این نوع سبزیجات نفخ‌دار را به خورد کودک ندهید.
- نوشیدن زیاد آبمیوه به دلیل وجود فروکتوز و ساکارز در آبمیوه باعث ایجاد نفخ شکم و حتی اسهال در کودک می‌شود.
- آب نخوردن یکی از عادات غذایی ناسالم است. اگر کودک شما دچار یبوست شود؛ خوردن آب به رفع یبوستش کمک می‌کند و گاز معده او را دفع می‌کند.
- پرخوری می‌تواند دلیل ایجاد گاز معده در کودک باشد که عموما گاز معده ناشی از پرخوری با استفراغ، آروغ و… همراه است.
- اگر کودک بدون وقت و برنامه‌ریزی غذا بخورد، معده‌اش دچار نفخ می‌شود.
برای درمان گاز معده کودک سعی کنید عادت‌های ناسالم غذایی را که در موارد بالا گفته شد را اصلاح کنید. اگر درمان‌های خانگی و یک رژیم غذایی مناسب بدون غذاهای نفخ‌دار به درمان گاز معده کودکتان کمکی نکرد، داروهای ضداسید یا داروهای ضدگاز موجود در داروخانه حتما مشکل را حل می‌کند. دقت داشته باشید که کودک سیستم بدنی حساسی دارد و به هیچ وجه نباید خودسرانه به او دارو بدهید، برای تجویز داروهای ضدگاز با پزشک معالج او مشورت کنید.
شاید بگویید که بچه من نوزاد است و دچار نفع معده می‌شود. او که دیگر عادت غذایی ندارد پس چرا این اتفاق می‌افتد؟
همچنین بخوانید: خون ریزی گوارشی در کودکان
علت گاز معده در نوزادان
علت گاز معده در نوزادان چیست؟ در ادامه به دلایلی که گاز در معده نوزادان ایجاد می شود را بررسی می کنیم:
- وقتی نوزاد شما درست نوک سینه یا پستانک را نمی‌مکد و فاصله‌هایی بین دهان نوزاد و نوک سینه مادر ایجاد می‌شود، باعث می‌شود که هوای اضافی وارد معده نوزاد شود.
- بعضی از نوزادان به نوعی از شیرخشک حساسند و همین سبب ایجاد نفخ در معده می‌شود. ریختن مخلوط شیرخشک در بطری و تکان دادن بطری تولید ایجاد گاز معده می‌کند.
- حتی گریه زیاد نوزاد هم باعث می‌شود که هوای اضافی وارد معده کودک شود و نوزاد دچار نفع معده شود.
- مادر در دوران شیردهی باید به تغذیه خود توجه کند چون هر آنچه که می‌خورد از طریق شیر به نوزاد منتقل می‌شود. در صورتی که مادر غذای نفاخ بخورد، معده نوزاد گاز تولید می‌کند.
- اگر بخشی از روده نوزاد دچار حساسیت و آلرژی شود، معده دچار نفخ می‌شود.
- نوزادانی که دیگر بزرگتر شدند و در کنار شیر مادر غذا هم می‌خورند. ممکن است زمان مصرف موادغذایی متنوع؛ باکتری‌های موجود در روده هنگام هضم مواد غذایی، تولید گاز کند و معده‌شان دچار نفخ شود.
- اگر نوزاد در گرما شیر بخورد، معده‌اش ایجاد گاز می‌کند.
گاهی مواقع نوزاد به دلیل گاز معده، نمی‌تواند مدفوع کند. یبوست همانطور که بزرگسالان را اذیت می‌کند، نوزادان را هم دچار سفتی شکم و درد می‌کند. برای درمان این مسئله از روش‌هایی که در ادامه برایتان شرح می‌دهیم، استفاده کنید.
روش‌های درمان یبوست نوزاد و رفع گاز معده
- شیر دادن می‌تواند نفخ معده نوزاد را برطرف کند البته باید خودش تمایل داشته باشد به خوردن شیر.
- ممکن است اگر مادر پوزیشن خود را موقع شیر دادن به نوزاد تغییر دهد، نفع معده او برطرف شود.
- شیشه شیری که سوراخش کوچکتر است، از تشکیل گاز در معده او جلوگیری می‌کند.
- بعد از شیر دادن نوزاد، آروغش را بگیرید تا گاز از معده او خارج شوید.
- نوزاد را گرسنه نگذارید و طبق برنامه به او شیر بدهید چون اگر گرسنه باشد، تند تند شیر می‌خورد و این تولید گاز معده می‌کند.
- یک روش خاص برای بغل کردن نوزاد وجود دارد که این روش به درمان گاز معده او کمک می‌کند. زمانی که صورت کودک روی بازویتان است و دو تا پایش دو طرف دست شماست، با دستی دیگر او را نگه‌دارید و به آرامی کمر نوزاد را ماساژ دهید. در همین حال راه بروید و دست‌های خود را بالا و پایین ببرید. فشاری که به شکم کودک می‌آید، باعث می‌شود که کودک احساس بهتری کند و گاز از معده او خارج شود.
- حمام کردن نوزاد با آب گرم در دفع باد معده او موثر است.
- اگر نوزاد شما بالای شش ماه است، مقداری آب به او بدهید چون برای نوزاد زیر شش ماه خوردن آب توصیه نمی‌شود. با دکتر نوزادتان مشورت کنید و اگر تایید کرد کمی آب سیب، آب آلو یا آب گلابی به او بدهید. آبمیوه‌ها به دلیل وجود شکر در آنها دارای سوربیتول و ملین طبیعی هستند و همین مسئله به روان شدن مدفوع نوزاد کمک می‌کند.
- غذاهای فیبردار هم باعث ایجاد نفع معده می‌شود، هم باعث رفع آن! یعنی گاهی اوقات که گاز معده موجب بروز یبوست شده؛ خوردن غذاهای فیبردار مثل دانه جو، غلات سبوس‌دار به دفع آن کمک می‌کند.
- پاهای نوزاد را شبیه رکاب دوچرخه حرکت دهید و با ورزش دادن پاها به کار افتادن موتور گوارشی نوزاد کمک کنید.
- ماساژ شکم و بدن نوزاد باعث برداشته شدن فشارهای روی ماهیچه‌های شکم می‌شود و دفع مدفوع را آسانتر می‌کند.
- در صورت تجویز پزشک، شیاف گلیسیرین کمک بزرگی به دفع مدفوع نوزاد می‌کند.
- پیاده‌روی نفخ معده نوزادتان را درمان می‌کند. وقتی خودتان پیاده‌روی می‌کنید و کودکتان داخل کالاسکه است، لرزش چرخ‌ها را حس می‌کند. این حرکات ظریف به خارج شدن گازی که داخل شکم نوزاد است، کمک می‌کند. حتی ماشین سواری هم می‌تواند باعث خارج شدن گاز از معده نوزادتان شود.
همچنین بخوانید: یبوست در کودکان
علت بوی بد گاز معده کودکان
گاز معده در نوزادان طبیعی است و ممکن است گاهی گاز معده نوزاد بدبو باشد. مدفوع نوزاد هر چقدر که بیشتر در کنار باکتری مانده باشد، بوی بدتری دارد و علت گاز معده بدبو نوزاد همین است.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
گاز معده به طور معمول نیاز به پزشک ندارد و با روش‌های خانگی رفع می‌شود ولی اگر این نفخ معده با بیماری‌‍‌های دیگری مثل تب و استفراغ همراه بود، باید به پزشک مراجعه کنید. داروهای زیادی برای درمان گاز معده کودک وجود دارد، که پزشک مطابق با معاینات و تشخیص شدت بیماری او داروی مناسبی را برای او تجویز می‌کند.
سه قطره خوراکی برای درمان نفع معده نوزاد
- گریپ واتر: این دارو از ترکیب آب و چند گیاه دارویی به وجود آمده است. کربنات سدیمی که اغلب در این دارو وجود دارد به خروج گاز از معده کودک کمک می‌کند.
- سایمتیکول: این قطره به دلیل ترکیبات شیمیایی که در آن گرفته، نفخ معده را از بین می‌برد.
- پروبیوتیک: این ترکیب توسط شیر مادر یا به طور مستقیم به نوزاد خورانده می‌شود. این قطره از ترکیب باکتری‌های مفید برای درمان نفخ استفاده می‌شود.
تا جایی که می‌توانید با روش‌هایی که گفته شد، از نفخ معده نوزاد جلوگیری کنید تا نیازتان به پزشک نیفتد و کودک دلبندتان دچار درد نشود.
