بیماری های گوش در کودکان

بیماری های گوش

بیماری های گوش در کودکان  یکی از مشکلاتی است که بسیاری از والدین با آن مواجه می شوند.گوش در انسان دو وظیفه مهم دارد: شنوایی و حفظ  تعادل بدن گوش از سه قسمت تشکیل شده است:

1_ گوش خارجی : شامل لاله گوش به همراه کانال گوش می باشد

2-  گوش میانی: شامل پرده گوش و حفره میانی گوش و استخوانچه های گوش است

3- گوش داخلی:  شامل حلزون گوش که قسمت شنوایی و تعادلی دارد

به طور کلی بیماری های گوش عبارت است از:

1- بیماریهای مادرزادی

2- بیماری ها التهابی یا عفونی

3- ضربه ها

4- کم شنوایی

مهم‌ترین بیماری‌های مربوط به گوش:

بیماری های گوش مادرزادی

نقص مادرزادی  ممکن است فقط گوش خارجی لاله گوش و مجرای خارجی را درگیر کند یا گوش میانی و داخلی را نیز درگیر نماید  ممکن است در کودکی تمام لاله گوش و یا قسمتی از لاله گوش رشد نکرده باشد و یا لاله گوش فقط به صورت یک زائده کوچک وجود داشته باشد اگر کودکی فقط نقص در لاله گوش داشته باشد این نقص فقط اشکال زیبایی ایجاد میکند ولی اگر در کودکی علاوه بر لاله گوش کانال گوش یا قسمت هایی از گوش میانی و داخلی هم وجود نداشته باشد در این صورت ایجاد اشکال شنوایی می نماید

در صورتی که نقص در لاله گوش باشد باید قبل از ورود به مدرسه یعنی حدود ۶ سالگی تحت عمل جراحی ترمیمی قرار گیرد که ممکن است در یک یا چند مرحله این عمل انجام شود. .

ممکن است در کودکی علیرغم اینکه شکل ظاهری کاملاً طبیعی است ولی به دلیل اختلال در رشد گوش داخلی و میانی و سیستم شنوایی ،شنوایی وی  دچار اختلال گردیده ویا دچار کری کامل باشد ، که باید هر چه زودتر تشخیص داده شود زیرا کودک ناشنوا قادر به تکلم نیز نخواهد بود و در این صورت با یک کودک کرولال روبرو خواهیم بود .ولی اگر نقص شنوایی هر چه زودتر تشخیص داده شود ، می توان به وسیله لوازم کمک شنوایی سمعک یا کاشت حلزون ، کودک را کمک کرد و این کودک در آینده قادر به حرف زدن خواهد شد و از یک بیماری بسیار بد کرولالی جلوگیری خواهد شد

نقص مادرزادی گوش

نقص مادرزادی گوش ظاهری یا داخلی ممکن است با بیماری های مادرزادی دیگری از جمله قلب، کلیه، مغز، تیروئید و.. .همراه باشد. بنابراین ، این کودکان باید توسط پزشک متخصص اطفال تحت معاینه کامل قرار گیرند تا سایر ناهنجاری ها در صورت وجود، تشخیص داده شده و درمان شوند

در اینجا باید به نقش بسیار مهم غربالگری شنوایی در نوزادان اشاره کنیم که طبق پروتکل های بهداشتی ، لازم است تمام کودکان در دوران نوزادی( یک ماه اول) تحت آزمایش غربالگری شنوایی که توسط کارشناس شنوایی سنجی انجام می شود، قرار گیرند .(این کار برای نوزاد بسیار راحت است) .

زیرا با این غربالگری ها کاهش شنوایی کودکانی که دچار کاهش شنوایی مادرزادی هستند ، تشخیص داده شده و هر چه زودتر، درمان برای آنها به جهت جلوگیری از کرولالی کودک انجام میشود .خوشبختانه امروزه این کار در اکثر  بیمارستانهای کشور انجام میشود و اگر در مرکزی این غربالگری انجام نشده باشد ، لازم است والدین، نوزاد را به مراکز سنجش شنوایی برده و تست غربالگری شنوایی برای وی انجام دهند .

لازم به ذکر است که این غربالگری ها فقط شک به کاهش شنوایی را تایید می کند و کودکانی که در تست غربالگری شنوایی اختلال نشان دهند پس از این مرحله تحت آزمون های دقیقتر شنوایی سنجی قرار می گیرند تا کودکانی که واقعاً مشکل شنوایی دارند مشخص شده و تحت درمان قرار گیرند بنابراین اگر در غربالگری شنوایی کودکی دچار کاهش شنوایی تشخیص داده شد ،حتما این کودک ناشنوا نیست و این ناشنوایی یا کم شنوایی باید در مراحل بعد با انجام آزمایش‌های دقیق شنوایی تایید گردد

عفونت گوش و انواع  اوتیت

التهاب و عفونت گوش اوتیت نامیده می شود که ممکن است گوش خارجی یا گوش میانی یا گوش داخلی را درگیر نماید.

الف –اوتیت خارجی :التهاب گوش خارجی در کودکان با درد شدید گوش مشخص میشود و در معاینه پرده گوش نرمال است ولی کانال گوش خارجی ملتهب است و حرکت لاله گوش بسیار دردناک. ممکن است در مواردی تب خفیف هم وجود داشته باشد.

با قطره های گوشی که توسط پزشک تجویز می‌شود بهبود می یابد .همچنین باید توجه داشت که این بیماری به بیماری گوش شناگران نیز گفته می‌شود بنابراین کودکانی که استخر زیاد می روند  به این نوع اوتیت بیشتر مبتلا می‌شوند.

اوتیت گوش میانی: یکی از بیماری های گوش بسیار شایع در کودکان  است و بیش از ۹۰ درصد کودکان قبل از رفتن به مدرسه حداقل یک بار آن را تجربه می کنند.

شایعترین علامت آن درد گوش است و در کودکان زیر دو سال با بی‌قراری و گریه های فراوان خود را نشان می دهد ممکن است همراه با سرماخوردگی و تب همراه باشد و احساس پری گوش و کم شنوایی از دیگر علائم آن هستند معمولا یکطرفه است.

اوتیت گوش میانی به سه دسته تقسیم می شود:

اوتیت میانی حاد

شایع‌ترین اوتیت است با  گوش درد شدید ،تب ،  بی قراری، احساس پری گوش و گاهی کم شنوایی همراه است .در این بیماری التهاب و ترشح در گوش میانی وجود دارد که باعث فشار بر پرده گوش شده و درد شدیدی ایجاد می‌کند که با درمان، التهاب و درد از بین رفته و ترشح جذب می‌شود و شنوایی نرمال می گردد ولی گاهی التهاب و ترشح به قدری زیاد است که باعث پارگی پرده گوش و خارج شدن ترشحات زرد از گوش می شود. در این مورد به محض پاره شدن پرده گوش، درد گوش از بین میرود.

درمان ،آنتی بیوتیک خوراکی و مسکن و داروهای ضد احتقان تحت نظر پزشک میباشد.

اوتیت میانی همراه با ترشح (اوتیت سروز)

در این نوع از  بیماری های گوش معمولاً گوش درد و تب وجود ندارد و مهم‌ترین و شایع‌ترین علامت آن کم شنوایی است وبا احساس پری گوش همراه است .و معمولاً والدین یا مربیان آن را تشخیص می‌دهند، دراین بیماری ترشح غلیظ در فضای گوش میانی و پشت پرده گوش

جمع شده است و باعث اختلال در حرکت استخوانچه ها در گوش میانی و در نتیجه کاهش شنوایی انتقالی می‌شود که معمولاً علت آن عفونی نیست و در کودکانی دیده می‌شود که اختلال عملکرد شیپور استاش دارند مانند بزرگی لوزه سوم یا آلرژی.

.

توجه به درمان این بیماری بسیار بسیار مهم است زیرا در اثر درمان، شنوایی کاملاً نرمال می شود و کودک در آینده مشکلی از نظر شنوایی ندارد.

ولی اگر این بیماری گوش درمان نشود می‌تواند باعث کاهش شنوایی دائمی گردد، در صورتی که این بیماری با درمان طبی بهبود نیابد ، جراح گوش حلق و بینی در زیر میکروسکوپ برش کوچکی در پرده گوش میدهد و ترشحات را خارج کرده و در داخل  پرده گوش یک وسیله کوچک شبیه قرقره قرار می دهد که ترشحات باقیمانده آرام آرام خارج گردد و گوش هوادهی شود. این قرقره کوچک، خود به خود و بدون دخالت جراح ظرف کمتر از ۶ ماه خارج می‌شود و محل برش پرده خود به خود ترمیم و پرده طبیعی می‌شود،در موارد معدودی اگر بعد از ۶ ماه این قرقره ،خود به خود خارج نشد ممکن است نیاز به دخالت جراحی جهت خارج کردن آن باشد ۰

نکته بسیار مهم پس از عمل گوش

نکته بسیار مهم پس از عمل گوش در این کودکان این است که به هیچ عنوان تا خارج شدن کامل این وسیله از گوش و ترمیم پرده گوش(که حدود ۶ ماه طول می‌کشد)، لازم است والدین به شدت مراقب باشند که به هیچ عنوان آب وارد گوش کودک نشود، بدین منظور توصیه می شود که هنگام حمام کردن کودک، والدین پنبه بزرگی آغشته به روغن وازلین نموده و آن را داخل کانال گوش کودک قرار دهند تا آب وارد کانال گوش کودک نشود و از عفونت جلوگیری گردد، بعد از حمام پس از خشک کردن سر و صورت پنبه آغشته به وازلین را از گوش خارج کرده و به وسیله دستمال کاغذی لوله شده ،مابقی رطوبت اطراف گوش را خشک نمایند استفاده از گوش پاک کن به هیچ عنوان توصیه نمی شود.

بدیهی است که این کودکان به طور مرتب باید تحت نظر متخصص بوده و در صورت لزوم آزمایشات شنوایی انجام شود.

اوتیت میانی مزمن

اگر عفونت گوش و پارگی پرده گوش بهبود نیابد و تغییرات مخاطی برگشت ناپذیر در گوش میانی رخ دهد، به آن اوتیت میانی مزمن میگویند . مهمترین علامت ان پارگی پرده گوش و ترشح دائمی از گوش و کم شنوایی میباشد.

اوتیت میانی مزمن نیاز به درمان دارویی طولانی مدت و یا جراحی و یا هر دو دارد و خوشبختانه در کودکان زیاد شایع نیست، ولی توجه به درمان آن بسیار مهم است زیرا می تواند باعث عوارض شدیدی همچون کاهش شنوایی دائمی،آبسه مغزی و…گردد.

اوتیت گوش داخلی

التهاب گوش داخلی را گویند و همراه با کری و سرگیجه شدید همراه است و خوشبختانه در کودکان بسیار بسیار نادر است و نیاز به بستری و درمان در بیمارستان دارد.

ضربه های گوش

ضربه های گوش بیشتر لاله گوش و یا پرده گوش و یا هر دو را درگیر می کند .در صورت هرگونه ضرب‌دیدگی گوش کودک باید کاملاً معاینه شود و در صورت هرگونه بریدگی لاله گوش بسته به اندازه آن درمان متفاوت است که شامل پانسمان ساده تا بخیه های فراوان یا جراحی ترمیمی می باشد، مصرف آنتی بیوتیک جهت جلوگیری از عفونت لازم است.

.

پارگی پرده گوش در اثر ضربه که توسط پزشک تشخیص داده می‌شود ممکن است تا حدود ۳۰ درصد شنوایی گوش را کاهش دهد معمولاً نیاز به درمان خاصی ندارد و در کمتر از شش ماه در صورت عدم عفونت خود به خود، ترمیم خواهد شد ولی بسیار بسیار مهم است که والدین از ورود آب به گوش کودک جلوگیری کنند زیرا ورود آب به گوشی که پرده آن پاره شده است باعث عفونت گوش شده و از ترمیم پرده جلوگیری میکند . برای جلوگیری از ورود آب به گوش در هنگام استحمام ، والدین بایستی پنبه نسبتاً بزرگ را آغشته به وازلین  نموده و در کانال گوش کودک قرار دهند و پس از استحمام و خشک کردن سر و صورت کودک پنبه را خارج نموده و با دستمال کاغذی مابقی رطوبت گوش را خشک نمایند.

استفاده از گوش پاک کن به هیچ عنوان توصیه نمی شود

لازم به توضیح است که ضربه به سر یا ضربه مغزی می تواند با اسیب دیدگی گوش میانی یا داخلی همراه باشد وباعث کم شنوایی و عدم تعادل بیمار گردد. پس ضرورت دارد که کسانیکه دچار ضربه مغزی شوند از نظر گوش تحت معاینه قرار گیرند تا هرگونه اسیب احتمالی تشخیص داده شده وبه موقع درمان گردد .

کاهش شنوایی

تشخیص و درمان کم شنوایی یا ناشنوایی در کودکان بسیار بسیار مهم است زیرا کودکان پس از شنیدن قادر به تکلم میشوند  و کودک در ابتدا باید بتواند بشنود تا بتواند صحبت کند ،کودک کم شنوا یا ناشنوا که قادر به شنوایی خوب نیست طبیعتاً قادر به صحبت کردن هم نمی باشد و هر چقدر کاهش شنوایی زودتر تشخیص داده شود علاوه بر کمک به کاهش شنوایی ،در یادگیری صحبت کردن کودک نیز، بسیار بسیار کمک می کند

کاهش شنوایی بر سه نوع است:

کاهش شنوایی انتقالی

کاهش شنوای حسی عصبی

کاهش شنوایی انتقالی و حسی عصبی مخلوط

کاهش شنوایی انتقالی

صوت ،پس از وارد شدن به مجرای گوش خارجی به پرده خورده و حرکت پرده گوش باعث حرکت استخوانچه های بسیار کوچک گوش میانی شده و از طریق آنها به گوش داخلی  رسیده و در گوش داخلی تبدیل به امواج الکتریکی شده که به مغز ارسال می گردد و در مغز شنیده می شود به هر دلیل که صوت نتواند به گوش داخلی برسد، کاهش شنوایی انتقالی ایجاد می شود یعنی وقتی که کانال  گوش خارجی بسته شده باشد یا پرده گوش سوراخ باشد یا استخوانچه ها اشکال داشته باشند، کاهش شنوایی ایجاد شده از نوع انتقالی می باشد. این نوع کاهش شنوایی  قابل درمان بوده که با درمان دارویی یا عمل جراحی و یا استفاده از سمعک کاملا قابل درمان بوده و درمان ان  به خصوص در کودکان که شروع به تکلم می کنند بسیار بسیار مهم است.

کاهش شنوایی حسی عصبی

پس از این که صوت از طریق استخوانچه ها به گوش داخلی رسید صوت در حلزون شنوایی تبدیل به امواج بسیار ضعیف الکتریکی شده و به مغز ارسال می گردد .اگر هر گونه اشکال در حلزون و عصب شنوایی یا در مغز وجود داشته باشد کاهش شنوایی حسی عصبي ایجاد می شود.

شایع ترین اشکال در کاهش شنوایی حسی عصبی مربوط به حلزون شنوایی می باشد که در کودکان مادرزادی است ومتاسفانه درمان دارویی ندارد و باید  بسته به شدت آن ،از وسایل کمک شنوایی همچون سمعک و یا کاشت حلزون استفاده استفاده گردد.

کاهش شنوایی حسی عصبی و انتقالی مخلوط

این نوع کاهش شنوایی علاوه بر اشکال در انتقال صوت از قبیل اشکال در کانال گوش خارجی یا پرده گوش یا استخوانچه ها ، که کاهش شنوایی انتقالی ایجاد می‌کند در حلزون شنوایی یا عصب شنوایی یا مرکز شنوایی در مغز نیز اشکال وجود دارد و در این موارد هم کم شنوایی انتقالی و هم  کم شنوایی حسی عصبی وجود دارد .درمان بسته به علت آن، دارو  ،سمعک و  یا کاشت حلزون یا جراحی می باشد.

بدیهی است تشخیص انواع کاهش شنوایی و شدت آن با سنجش دقیق توسط کارشناس سنجش شنوایی(ادیولوژیست) قابل تشخیص است.